GS koude oorlog dc2

Deelcontext 2: De Koude Oorlog in Azie en Afrika

Waardoor raakte Azie betrokken bij de Koude Oorlog en groeide de spanning tussen beide blokken in Azie en Afrika?

Het proces van dekolonisatie, dat al voor de oorlog was begonnen, zette in Azië versneld door. De VS en de Sovjet-Unie steunden inheemse politici die de onafhankelijkheid uitriepen. De VS doordat de staat zelf ontstaan was uit een strijd tegen het koloniale moederland Groot-Brittanie, en de Sovjet-Unie uit ideologie; het communisme was een principieel tegenstander van de kapitalistische uitbuiting van overzeese gebieden. Maar ook speelde machtspolitiek een rol; beide blokken waren bang dat de ander zijn machtsgebied zou uitbreiden. De Westerse vrees dat het communisme de wereld zou overheersen werd versterkt nadat Mao Zedong in 1949 de Volksrepubliek China uitriep.

De Amerikaanse containmentpolitiek (zie Trumandoctrine) werd duidelijk zichtbaar toen er in Korea oorlog uitbrak tussen het communistische Noorden en kapitalistische Zuiden. De VS spande zich bijzonder in om de VN militair te laten ingrijpen en ervoor te zorgen dat Zuid-Korea buiten de invloedssfeer van de Sovjet-Unie bleef. (meer informatie bij aantekeningen)

Een soortgelijk conflict ontstond in Vietnam. Communisten riepen in deze Franse kolonie de onafhankelijke Democratische Republiek Vietnam uit, waartegen de Fransen militair optraden (financieel gesteund door de VS). De Slag bij Dien Bien Phu 1954 verloren de Fransen echter waardoor zij akkoord moesten gaan met de Vietnamese onafhankelijkheid. Volgens de Akkoorden van Geneve 1954 werd besloten dat het land opgedeeld zou worden in communistisch Noorden en kapitalistisch Zuiden. Er werd afgesproken dat de Vietnamezen in 1956 een regering zouden kiezen voor een Vietnamese eenheidsstaat. Maar omdat Zuid-Vietnam (oftewel Amerika) de Akkoorden van Geneve niet ondertekend hadden ging dat niet door en bleef Vietnam ruim 20 jaar verdeeld. Ook mochten beide landen zich niet bij bondgenootschappen aansluiten.

Na problemen tussen Amerikaanse en Noord-Vietnamese schepen in de Baai van Tonkin, nam het Amerikaanse Congres de Tonkinresolutie 1964 aan; de Amerikaanse president mocht in Zuidoost-Azie militair ingrijpen zonder parlementaire goedkeuring vooraf. Dit leidde tot zwaar militair optreden van de VS in Vietnam. Maar het communistische Noord-Vietnamese verzetsleger, de Vietcong, hield stand (dankzij guerrila-tactiek). Ook had de publieke opinie veel kritiek op het Amerikaanse optreden. Het was een tijd waarin protesteren in de mode was bij jongvolwassenen en daarom werden dit de 'protestgeneratie' genoemd.

Om deze redenen wilde de VS zich terugtrekken en hoopte dit door middel van driehoek diplomatie met de Sovjet-Unie en China te bereiken. Binnen deze diplomatie behoorde ook een bezoek van president Nixon aan Mao Zedong in communistisch China (1972). Het doel van dit bezoek was de relatie met China en de Sovjet-Unie verbeteren en zo Zuid-Vietnam onder druk te zetten, doordat zij minder zeker zouden zijn van communistische steun. Twee jaar nadat de VS zich in 1973 definitief uit Vietnam had teruggetrokken, werd Vietnam herenigd onder communistisch bestuur.

duidelijke uitleg van de Vietnamoorlog:

Ook in Afrika ontstond een machtsstrijd tussen Oost en West door de dekolonisatie. Een voorbeeld hiervan is de burgeroorlog in Angola in 1975, die op gang kwam nadat Portugal verklaarde zich van zijn kolonie los te willen maken. Er ontstond oorlog tussen verschillende onafhankelijkheidsgroeperingen en een ingewikkeld internationaal machtsspel. De MPLA werd hierin gesteund door de Sovjet-Unie en de FNLA door het Westen en China.  Uiteindelijk won de MPLA en werd Angola een eenpartijstaat. Maar de burgeroorlog sleepte nog jaren voort en in 2002 kwam pas een staakt het vuren.

1950 – 1953: Korea-Oorlog

ONVOLLEDIG

Niet alleen de VS maar ook de VN (1) steunde Zuid-Korea in zijn oorlog tegen het communistische Noord-Korea. De tussenkomst van de VS en de VN heeft voorkomen dat Noord-Korea Zuid-Korea volledig in zou nemen maar heeft uiteindelijk niks opgeleverd. Als Zuid-Korea en zijn bondgenoten namelijk bijna Noord-Korea veroverd hebben, sluit het Chinese Rode leger zich bij Noord-Korea en komt de grens weer op 38 graden NB te liggen (2). De meeste doden tijdens deze oorlog was aan Chinese kant, omdat zij dezelfde (Rode) oorlogstactiek handhaven als de Russen.

(1): Er vochten veel 'Nederlanders' mee voor het VN-leger (blauwhelmen). Dit kwam doordat Nederlandse SS'ers na WOII hun Nederlandsschap verloren hadden door vreemd krijgschap. Door in Korea te vechten voor de VN konden zij hun burgerschap weer terug krijgen. Vele oud-SS'ers konden na WOII ook Duits burgerschap krijgen. 

(2): Het enige voordeel dat uit de Korea-oorlog behaald is, is dat de grenzen tussen Noord- en Zuid-Korea beter worden aangepast aan het landschap. 

Verloop van de Korea-Oorlog:

Hoe kon het dat de VN ingreep tijdens de Korea-Oorlog?

Hongaarse Opstand
De Hongaarse opstandelingen vroegen tijdens hun opstand tegen de Sovjet-Unie steun van de Geallieerden. Deze weigeren te helpen omdat zij zich zoveel mogelijk willen houden aan de afspraken van Jalta en Teheran; de invloedssferen moesten behouden worden en Hongarije lag nou eenmaal in Russische invloedssfeer.
Ook heerste er verdeeldheid onder de Geallieerden ten gevolge van de Suez-crisis in 1956. 

kecholoosetai -> gal
Als je lichaamssappen niet in balans zijn krijg je emotie
melancholiek = zwartgallig

[aidohs] heb je van jezelf, [timeh] wordt je toegekend door anderen.

Ilios is ander woord voor Troje.
Ilias is genitivus en betekent zoiets als 'het verhaal van Troje'

[an] + indicativus; niet vervulbare wens (irrealis)
[an] + optativus; wel vervulbare wens

GR 9 De dood van Hektor

Als de hondsster 22.25 - 36
de oude man Priamos zag hem als eerste met eigen ogen aan komen stormen door de vlakte, stralend zoals een ster die opkomt in de nazomer en waarvan de stralen verschijnen zeer schitterend tussen de vele sterren in het holst van de nacht; men noemt hem met de bijnaam hondsster (1).
Deze is aan de ene kant het helderst maar is een geducht voorteken, en hij brengt veel koorts voor de ongelukkige stervelingen; zo schitterde van hem het brons om zijn borst terwijl hij rende.
De oude man jammerde en hij sloeg zijn hoofd met zijn handen nadat hij ze naar boven hief, hij riep luid terwijl hij hevig jammerde terwijl hij zijn geliefde zoon (2) smeekte; maar deze was gekomen voor de poorten, vurig verlangend met Achilles te vechten.

(1): de hondsster is een bijnaam voor Sirius, de grootste ster in het sterrenbeeld Orion. Er wordt gezegd dat deze in de nazomer te zien is, waardoor het te maken zou kunnen hebben met de 'hondsdagen' aan het eind van de zomer, die vaak erg broeierig zijn. Die broeierigheid zou kunnen leiden tot ziekte bij stervelingen, waar wij in het Nederlands de uitspraak 'hondsziek' voor hebben. Zou dit allemaal te maken kunnen hebben met de bijnaam van Sirius?  Jammer genoeg lijkt de theorie echter niet te kloppen, omdat Orion te zien is in de winter.
http://www.sterrenkunde.nl/index/encyclopedie/ori.html
(2): hier wordt Hektor bedoeld.

vragen:
1. a- het schitteren (van de hondsster en van het brons van de wapenrusting van Achilles)
b- een slecht voorteken
c- 1) r. 30 kakov sehma, voor het schitteren zijn er meerdere mogelijkheden
d- r. 30 mev ..., de ...

Smeekbede van Priamos 22.37 - 55
De oude man antwoordde hem (1) meelijwekkend terwijl hij zijn armen uitstrekte;
'Hektor, wacht alsjeblieft niet op deze man, geliefd kind, alleen, ver weg van de anderen, opdat jij de dood niet snel vindt, wanneer de zoon van Peleus jou heeft gedood, aangezien hij veel sterker is, de onvermoeibare (2). Ach moge (3) hij maar evenveel geliefd zijn bij de goden als bij mij (4). Als de gieren en honden hem dan snel zouden opeten wanneer hij daar ligt, dan (5) zou zeker het vreselijke verdriet uit mijn hart weggaan want hij beroofde mij van vele dappere zonen door ze te doden en door ze te verkopen op verafgelegen eilanden (6). Want ook nu kan ik twee zonen, Lukaon en Polydoros, die Laothoe, beroemd onder de vrouwen, mij baarde,  niet zien onder de Trojanen die de stad ingedreven zijn. Maar als zij leven, te midden van het leger (7), dan zullen we (8) hen vervolgens loskopen voor brons en goud. Want dat ligt binnen (9). Want de oude beroemde Altes gaf veel geschenken mee aan zijn kind Laothoe (10). Maar als zij reeds dood zijn en zich in de Hades bevinden, dan is er veel leed in mijn hart en voor de moeder, die voor ons ter wereld brachten. Voor de andere inwoners van Troje is het een kortdurender verdriet, als jij niet zal sterven en gedood wordt door Achilles (11).

(1): vreemd, want Hektor heeft niets gezegd
(2): dit slaat op Achilles
(3): vertalen met moge aangezien het een optativus, dus een vervulbare wens is
(4): Priamos haat Achilles, dus verlangt eigenlijk dat Achilles even weinig geliefd is bij de goden als bij hem
(5): dit oorzaak-gevolg verband wordt duidelijk gemaakt met het woordje eh in r. 49.
(6): Priamos vertelt hier waarom het redelijk is dat hij bezorgd is om Hektor; niet omdat hij zwak is maar omdat Achilles al zoveel van zijn zoons gedood of verkocht heeft.
(7): hier wordt het vijandelijke Griekse leger bedoeld, dus zou zouden zich daar bevinden als krijgsgevangenen
(8): pluralis majestatis
(9): met deze zin wordt waarschijnlijk bedoelt dat er veel goud en brons in Troje te vinden is.
(10): als bruidsschat (Priamos had een harem, de moeder van Hektor was Hekabe)
(11:) Hektor is namelijk de held, legeraanvoerder en kroonprins van Troje. Het zou een groot gemis zijn als hij stierf.

opmerking: Priamos spreekt in het begin van zijn speech met veel korte (bij)zinnetjes. Dit zou een symbool kunnen zijn voor de angstige emoties die hij op dat moment ondervindt.

vragen:
2. aangezien Achilles helemaal niet geliefd is bij Priamos wil hij dat de goden hem ook haten in plaats van dat hij geliefd bij hen is
3. r. 40: epei
r. 42: kev
r. 43: moi
4. 1) enjambement in 41-42 en in 42-43
2) asyndeton (weglating van voegwoorden tussen de hoofdzinnen)
5. tautologie, zich in de Hades bevinden is hetzelfde als dood zijn
6. a- dativus wordt onderwerp, onderwerp wordt lijdend voorwerp
b- voor mij
c- r. 53 toi tekomestha
d- A: leed en smart
B: leed en verdriet
C: rouw en leed
e- diepe rouw en volgen naar de Hades

Heb medelijden met een oude man 22.56 - 78
Maar ga snel binnen de muren, mijn kind, opdat jij Trojaanse mannen en Trojaanse vrouwen zult redden en ook niet roem zult verlenen aan de Peleus' zoon en jijzelf wordt beroofd van het geliefde leven. Bovendien, heb medelijden met mij, de ongelukkige, zolang ik nog bij mijn verstand ben, de rampzalige, die (1) vader Kronos' zoon (2) op de drempel van ouderdom te gronde zal richten in een smartelijk noodlot, nadat hij (3) veel ellende gezien heeft, namelijk dat mijn zonen gedood werden en mijn dochters werden weggesleurd en de schatkamers geplunderd werden en de onmondige kinderen op de grond gesmeten werden in een verschrikkelijke strijd, en dat mijn schoondochters weggesleept werden door de verderfelijke handen van de Grieken.
Als laatste zullen de rauw vleesetende honden mijzelf verscheuren bij de voorste deuren (4), nadat iemand het leven uit mijn ledematen getrokken heeft door mij te slaan of te treffen (5) met een scherp zwaard nadat hij mijn ledematen verwondde, die (6) ik opvoedde aan mijn eigen tafel in mijn paleis tot deurwachters, zij zullen, nadat zij mijn bloed gedronken hebben, terwijl zij bedwelmd in hun hart zijn gaan liggen in het voorhof.
Voor een jongeman, gedood in de strijd, gespleten met een scherp zwaard, schikt alles om te liggen; alles is mooi hoewel (7) hij doodgegaan is, al wat verschijnt. Maar als de honden en een grijs hoofd en een grijze kin en een geslacht te schande maken van een gedode oude man, dan is dat het meest betreurenswaardige voor de ellendige stervelingen.' Zo sprak de oude man en hij trok zijn grijze haren omhoog terwijl hij ze plukte; maar hij overtuigde (8) Hektor niet wat betreft zijn hart.

(1): Priamos zelf
(2): Zeus
(3): Priamos
(4): hier legt Priamos zijn voorspelde noodlot uit
(5): ptc van middel
(6): de honden
(7): hoewel door het woordje [per]
(8): in het Nederlands kan je het modale werkwoord 'kunnen' toevoegen; kon hem niet overtuigen. Dit is niet mogelijk in het Grieks.

vragen:
8. drempel tussen de ouderdom en de dood
9. a- de honden zijn goed en dichtbij de familie van Priamos opgevoed
b- r. 67: [ohmehstai]
10. a- episch [te]
b- r. 75: [ktamevao gerontos]
c- als een jongeman sneuvelt is dat mooi en een gepast, dat is het tegenovergestelde van als een oude man sneuvelt.
d- herhaling van het woord [polion]

Smeekbede van Hekabe 22.79 - 89
Maar op haar beurt jammerde zijn moeder aan de andere kant terwijl zij tranen (1) vergoot, terwijl zij de plooi van haar gewaad losmaakte en met haar andere hand hield zij haar borst omhoog en sprak tot hem de gevleugelde woorden terwijl zij tranen vergoot;
'Hektor, mijn kind,
xxxx

(1): collectief enkelvoud

vragen:
11. a- r. 84-85
b- ja, ga binnen de muren en versla Achilles daar
c-
prospectief: je zal opgevroten worden door honden
retrospectief: toen je nog kind was

Een achtervolging 22.131 – 176

Toen Hektor Achilles zag naderen werd hij bang en sloeg hij op de vlucht, Achilles ging hem achterna. (Homerische vergelijking tussen Achilles en een havik) Uitweiding over waar zij allemaal langs renden, onder andere een bron. Sterk was de eerste (Hektor) genoeg, veel sterker was echter de tweede (Achilles), en om het hardst liepen zij, want niet om een rund of een draagschild snelden zij voort, de gewone prijs bij de wedloop der mannen, maar om het leven van Hektor, de paardentemmende krijgsheld. (uitweiding over de manier waarop zij liepen) Zij renden drie keer om Troje. De goden keken op hen neer en Zeus zei dat hij medelijden heeft met Hektor en dat hij vindt dat de goden moeten overleggen of hij zal blijven leven of dat Achilles hem zal doden. Athene antwoordde dat het het lot van Hektor was om te sterven en dat het onjuist is om hem daarom te laten leven. Zeus reageerde door te zeggen dat zijn uitspraak niet gemeend was en dat Athene aan het werk mag. Athene daalde de Olympos af. (Homerische vergelijking tussen de achtervolging van Hektor en Achilles met die van een hert en een hond) Telkens wanneer [Hektor] probeerde om naar de Dardanische stadspoort over te steken en dekking te zoeken onder de torens, waar hem van boven met speren bescherming kon worden geboden, (…) was Achilles hem te vlug af en dreef hem terug naar de vlakte. (Homerische vergelijking tussen de achtervolging en een man die in een droom door een andere man achtervolgd wordt) Apollo gaf Hektor op het laatst extra kracht in zijn voeten. Achilles knikte zijn mannen toe dat zij hun speren niet op Hektor moesten richten omdat hij niet wilde dat een ander de roem voor het doden van Hektor zou krijgen. Toen zij de bronnen voor de vierde keer bereikten, legde Zeus het lot van Hektor en Achilles in de gouden weegschaal. Het doodslot van Hektor sloeg door en daalde tot diep in de Hades. En Foibos Apollo verliet hem. Athene zei tegen Achilles dat hij nu roem aan de Grieken kan brengen omdat Hektor niet meer beschermd wordt door Apollo, ook al smeekt deze Zeus. En zij zegt dat Achilles nu op adem kan komen en dat zij naar Hektor zal gaan om hem te overtuigen met Achilles te vechten.

12. a- Hektor ziet het voor de laatste keer (contrast; iets vreselijks is zoiets moois)

b- r. 156 'nog voor de kont der Achaeers'

Hektors lot is beslist 22.177 - 225
vragen:
13. passende achtervolging
14. 1- steun van Apollo r. 203-204
2- Achilles wil hem zelf doden, anderen mogen dat niet r. 205-206
15. a- Hektors lot was al bepaald
b- de weegschaal slaat om; Apollo trekt zich terug

Athene misleidt Hektor 22.226 – 259

Athene ging naar Hektor toe in de gedaante van Deifobos (zijn broer) en zei dat Hektor moet stoppen met zich laten achtervolgen en moet stil staan en met hem moet gaan vechten. Hektor antwoordde dat Deifobos zijn meest dierbare broer is en dat hij in zijn achting is gestegen omdat hij uit de stad durfde te komen om hem te helpen. Athene/Deifobos reageerde dat zijn moeder en vader en vele anderen hem gesmeekt hebben niet de stad uit te gaan maar dat hij zijn verdriet om Hektor niet kon verdragen. En dat zij Achilles nu vol moed te lijf moeten gaan en gebruik moeten maken van speren. Dan zullen zij wel zullen zien of Achilles hen doodt of wordt verslagen. Athene lokte hem zo mee met haar leugens. Eerst liet zij Hektor naar voren komen en hij zei dat hij niet meer zal vluchten voor Achilles en dat hij nu de moed heeft te vechten met hem. Verder zegt hij dat zij een getuigenis aan de goden moeten afleggen, dat hij het lichaam van Achilles niet zal mishandelen als hij hem overwint maar hem alleen van zijn rusting zal ontdoen. Hij vraagt Achilles zo’n zelfde eed af te leggen.

vragen:
16. Apollo bood directe hulp door de wapenrusting af te slaan. Athene misleidt Hektor, indirecte hulp

Hektor ontdekt het bedrog 22.260 – 305

Achilles antwoordde dat hij geen afspraken wil maken met hem en vergelijkt hun verhouding met natuurlijke vijanden (leeuw en mens, wolf en schaap) omdat er nooit vriendschap tussen hen zal bestaan en er geen verdrag kan zijn voordat een van hen beide gedood is. En dat Hektor zijn moed bij elkaar moet rapen omdat Athene hem met Achilles’ speerpunt zal verslaan. Dan pas zal het leed om zijn vrienden vereffend zijn. Daarna haalde Achilles uit met zijn speer maar Hektor ontweek deze. Athene gaf de speer echter terug aan Achilles. Hektor zei dat Achilles’ bewering die hij van Zeus zou hebben gehoord dat zijn doodsuur nabij is, praatjes zijn van een sluwe bedrieger en bedoeld is om zijn moed te breken. En dat Achilles’ pijl hem niet in zijn rug zal raken terwijl hij wegvlucht maar in zijn borst als hij recht op hem afkomt. En dat hij een speer gaat gooien waarmee hij Achilles het liefst dood omdat de oorlog dan niet meer zo zwaar zou vallen. Daarna wierp hij de speer en trof Achilles’ schild in het midden. Hektor schrok toen erg omdat hij geen andere speer had en hij riep Deifobos om een nieuwe maar zag hem niet meer. Vervolgens sprak Hektor in zichzelf dat hij geloofde dat Deifobos daar stond maar dat hij werd misleid door Athene en dat hij binnenkort dood zal gaan. Zo hadden Zeus en Apollo, die hem vroeger bijstond, beslist en nu werd hij door Moira getroffen. En hij zei dat hij niet zonder strijd of roemloos zou sterven maar een krijgsdaad zou verrichten waar later nog over verteld zou worden.

vragen:
17. Athene raapt de speer op; geeft hem terug
18. Hektor heeft geen andere wapens meer en vraagt Deifobos, maar hij is een illusie door Athene

Een dodelijke wond 22.306 – 336

Hierna trok Hektor zijn zwaard en sprong hij naar voren (Homerische vergelijking met zijn sprong en de manier waarop een arend door de wolken schiet) Achilles liep naar voren, schreeuwde een strijdkreet en beschermde zich met zijn schild. Op het hoofd van Achilles schokte zijn helm. (Homerische vergelijking tussen de schittering van de lans van Achilles en een Avondster) Achilles beraamde verderf voor Hektor en zocht de huid tussen zijn ogen voor zijn speer. De rusting van Hektor, die hij van Patroklos buit had gemaakt, bedekte hem bijna volkomen maar liet waar het sleutelgebeente de grens tussen schouders en hals vormt, de strot bloot. Achilles trof hem daar met zijn speer maar de luchtpijp sneed hij niet af omdat hij Hektor nog de gelegenheid zou geven om antwoord te geven. Achilles riep dat het dwaas was dat Hektor verwachtte dat hij veilig voor hem was nadat hij Patroklos doodde en dat honden en gieren Hektor nu zullen verscheuren maar de Grieken zullen hem (Patroklos?) met ere begraven.

vragen:
19. beschrijvingen: wapenrusting
vergelijkingen: zoals in het holst van de nacht...
20. a- Achilles; speer
Hektor; zwaard
b- speer teruggeven aan Achilles, niet aan Hektor

Laatste woorden 22.337 – 366

Hektor smeekte Achilles hem niet te laten verscheuren maar het geld aan te nemen dat zijn ouders hem aanbieden voor Hektors lichaam zodat deze met ere kan worden verbrand door de Trojanen. Achilles antwoordde dat Hektor hem niet moest smeken en dat zijn moeder hem op zijn doosbed zal neerleggen en bewenen. En dat honden en volgens hem zullen vreten en niet zullen laten liggen. Hektor sprak toen dat hij nu pas zag wie Achilles echt was en dat hij had kunnen weten hij niet zou luisteren want zijn hart is van ijzer. En dat hij ooit de wraak van de goden zal afroepen over Achilles. Nadat hij dit zei stierf Hektor (de schaduw van de dood omhulde hem en zijn ziel vloog weg naar de Hades). Achilles zei toen tegen de dode Hektor dat hij moest sterven en dat hij zijn doodslot voor lief neemt als Zeus dit wil.

vragen:
21. Hij wil begraven worden
22. a- ze zullen niet begraven worden maar opgegeten
b- Achilles gebruikt het woord 'hond', Hektor 'dwaas'
23. a- degene die hem doodt zal ook doodgaan
b- vergelding (de woorden van Achilles)

Troje in rouw gedompeld 22.405 - 413
xxx

vragen:
24. haar uittrekken, huilen, weeklagen en hoofddoek weggooien
25. metriek

Verdriet van de ouders 22.414 - 436

GR 5 List en bedrog bij de goden

Zeus wordt wakker 15.1 - 33
vragen:
1. a- Herakles was op zee, Hera stuurde storm in de hoop dat hij zou omkomen
b- dreigen
c- retrospectie

Een eed bij de Styx 15.34 - 46
Zo sprak hij en de eerbiedwaardige koe-ogige Hera begon te huiveren, nadat zij begon te spreken sprak zij de gevelugende woorden tegen hem:
'Laat de aarde en de brede hemel boven nu dit weten en het neervloeiende water van de Styx, die de grootste en meest geduchte getuige van een eed van de gelukkige goden is en jouw heilige hoofd en het huwelijksbed van ons beiden, waarbij ik nooit overhaast zou zweren.
Moge door mijn wens de aardschokker Poseidon geen leed toebrengen aan de Trojanen en aan Hektor, en moge hij hen (1) niet helpen, maar wat mij betreft spoort zijn hart hem aan en beveelt het hem, moge hij geen medelijden krijgen wanneer hij ziet dat de Grieken in het nauw zijn gedreven bij de schepen (2).
Maar ik zou heus hem (3) aanraden daarheen weg te gaan daarheen waar jij hem dan zal bevelen (4).'

(1): hier worden de Grieken bedoeld
(2): aangezien de Grieken met hun schepen aankwamen op het strand voor de stad Troje, betekent het dat zij geheel teruggedrongen zijn als zij bij hun schepen in het nauw gedreven zijn.
(3): hier wordt Poseidon bedoeld
(4): in het Nederlands verwacht je hier nog een infinitief, je kan dus 'te gaan' toevoegen.

vragen:
2. a-
b-
c-
3. eerste [te] moet overtaald blijven, is episch [te]
4. r. 14: zoiets boosaardigs kan jij slechts bedenken'
5. a- [toisi]
b- vertaler B
c- vertaling A; met deernis vervuld
d- vertaling B; ik kan alleen maar aannemen

Zeus doorziet zijn vrouw 15.47 - 64
Zo sprak zij (1) maar de vader van mensen en goden glimlachte en hij sprak de gevleugelde woorden tot haar als antwoord;
'Maar als jij dan, koe-ogige machtige Hera, samen zou zitten met de onsterfelijken terwijl jij het met mij eens bent, dan zal ook Poseidon snel van gedachten veranderen naar jouw en mijn zin, ookal zou hij liever iets anders willen (2).
Maar als jij dus naar waarheid en oprecht spreekt, dan ga nu naar de familie van de goden, nodig dan uit hier naartoe te komen Iris en de om zijn boog geroemde Apollo, opdat zij (3) naar het krijgsvolk van de Grieken met bronzen chitons gaat en opdat zij zegt tegen heerser Poseidon dat hij moet gaan naar zijn paleis nadat hij gestopt is met de oorlog.
Opdat Foibos (4) Apollo Hektor tot de strijd aanspoort, opdat hij op zijn beurt hem moed inblaast, opdat hij hem doet vergeten de pijnen die hem nu overal in zijn hart kwellen. Maar laat hem de Grieken weer omkeren, door een laffe paniek op te wekken en dat zij zich al vluchtend met veel dollen op de schepen van Peleus' zoon Achilles storten; ...

(1): we zijn gewend 'zo sprak hij' te vertalen, maar deze tekst sluit aan bij de tekst hiervoor, waar Hera aan het woord was.
(2): hij redeneert dat als Hera het echt met hem eens was geweest, zij Poseidon wel op andere gedachten had gebracht toen Zeus zelf sliep.
(3): hier wordt Iris bedoeld
(4): moeilijk te vertalen, betekent zoiets als 'de stralende'

vragen:
6. a-
b-
7.
8. a-
b-
9.
10. a- 17
b- 13E
c- 8
d- 4A
e- 19
f- 12

Een voorspelling 15.64 - 79
... deze zal zijn vriend Patroklos doen opstaan; hem zal de schitterende Hektor doden met zijn speer voor Troje, nadat hij vele andere mannen te gronde heeft gericht, onder wie mijn stralende zoon Sarpedon.
De stralende Achilles zal Hektor doden nadat hij woedend geworden is hierover.
Vanaf dat moment zou ik best de terugtocht vanaf de schepen onafgebroken (1) tot stand brengen voor jou, totdat de Grieken het steile Troje hebben ingenomen door het besluit van Athene.
Eerder doe ik niet mijn toorn stoppen noch zal ik toestaan dat een ander van de onsterfelijken de Grieken beschermt, voordat deze wens van de zoon van Peleus in vervulling is gegaan (2) zoals ik eens aan hem beloofd heb en ik knikte met mijn hoofd (3), op de dag dat de godin Thetis mij bij mijn knieën beetpakte (4), terwijl zij smeekte te gehoorzamen (5) aan de stedenverwoester Achilles.'

(1): de definitieve terugtocht van de Trojanen
(2): letterlijk staat hier 'geeindigd'
(3): met het hoofd knikken was in de Klassieke Oudheid het gebaar voor 'goddelijke toestemmig'
(4): dit gebaar werd gebruikt bij het smeken
(5): met gehoorzamen wordt voldoen aan de wens bedoeld.

vragen:
11. ten eerste staan er meer augmenten in, ten tweede wordt een gebeurtenis genoemd die niet meer in dit verhaal voorkomt
12. belofte; de Grieken zullen voelen dat Achilles niet meer meedeed, totdat Achilles zijn recht
13. Hera stelt zich onderdanig op, probeert dingen goed te maken en bedriegt Zeus, Zeus intimideert haar.

Metriek

voet = versmaat, daktylus/spondee van een hexameter
elisie = weglating
hexameter = 6 voeten achter elkaar (versregel)
spondee = twee lange lettergrepen achter elkaar (--)
enjambement = de zin loopt door op de volgende regel
hiaat = alle klinkers laten staan ipv elisie
daktylus = 1 lange en 2 korte lettergrepen achter elkaar (-vv)
scanderen = analyseren van de metriek van een tekst
diektasis = uitrekking
metrum = versmaat, voet

(scheidingsstreepjes zijn bij scanderen niet verplicht)

GR 1 Over de Ilias

Epen van Homerus: 1. Ilias en 2. Odyssee

Epos = Verhalend gedicht over helden in een geidealiseerde wereld. Goden spelen een grote rol.

Ilias:
24 boeken, 15.000 verzen, thema; wrok van Achilles

Odyssee:
24 boeken, 12.000 verzen, thema; terugkeer Odysseus

Voorgeschiedenis:
Eris (godin van de twist) was niet uitgenodigd op de bruiloft van Peleus (sterveling, vader van Achilles) en Thetis (zeegodin, moeder van Achilles). Daarom wierp zij een gouden appel met de tekst 'voor de mooiste' tussen de gasten. Hera, Athena en Aphrodite vochten erom. Zeus wilde niet beslissen (want Hera was zijn vrouw) dus mocht de sterveling Paris Priamos' zoon (prins van Troje) de mooiste godin kiezen. Hij koos voor Aphrodite omdat zij hem de mooiste vrouw beloofde. Dat was Helena, de vrouw van de Spartaanse koning Menelaos. Helena werd Troje binnengehaald (stal haar toen hij op bezoek was aan het hof van Menelaos, schending van gastvrijheid). Menelaos' broer Agamemnon (koning van Mycene) startte een expeditie tegen Troje om Helena en de eer terug te krijgen. De oorlog duurde 10 jaar maar de Ilias beschrijft 51 dagen uit het laatste jaar.
Achilles werd gevraagd mee te vechte voor de Grieken.

Trojaanse Oorlog: Grieken (Sparta) vs. Trojanen

GR 8 Het einde van de ruzie

Het lijk van Patroklos is naar het Griekse legerkamp gebracht, Hektor heeft de wapenrusting van Achilles meegenomen. Achilles wil zich wreken op Hektor en is dus weer bereid te gaan vechten. Zijn moeder Thetis heeft Hephaistos gevraagd nieuwe wapens voor hem te maken.

Achilles krijgt zijn nieuwe wapenrusting 19.1 - 39 vertaling
Thetis komt met de wapens aan op het schip waar iedereen bedroefd is om de dood van Patroklos en Achilles met zijn armen om hem heen zit. Ze helpt hem overeind en zegt dat Patroklos door gods wil gesneuveld is en dat hij het los moet laten en in plaats daarvan de meegebrachte wapens aan moet nemen. Toen Thetis de wapenrusting om had gedaan bij Achilles deinsde de mannen angstig terug. Maar toen Achilles zelf het zag, maakte het zijn toorn feller. Hij zei tegen zijn moeder dat alleen een god zoiets moois zou kunnen maken en dat hij bang was dat de maden en vliegen in de wonden van Patroklos zouden gaan zitten en dat het vlees zou verrotten. Thetis beloofde hierop toe te zien, en zei hem dat hij de helden der Grieken en Agamemnon moest gaan vertellen dat hij zijn wrok beëindigd, en dat hij daarna de wapenrusting om moet doen en moet gaan vechten. Dit gaf hem moed en vervolgens goot Thetis ambrosia en nectar in de neus van Patroklos om bederf te voorkomen.

vragen:
1.a- in de Ilias zegt zij; 'hem moeten wij, al zijn wij verdrietig, hier laten liggen' als ze wil dat Achilles Patroklos loslaat, ze zegt dus dat zij ook verdrietig is. In het boek wordt gezegd dat zij van Patroklos walgde, en dat zij dus niet om hem rouwde.
b- ze wil Achilles een wapenrusting geven
2. In de Ilias wil Thetis dat Achilles bij het lijk weggaat maar ze beloofd voor het pijk te zorgen, in het boeken kan je opmaken dat ze niks om het lijk geeft en daarom Achilles er weg van wil hebben.
3. in de Ilias zegt Thetis dat Patroklos 'door de wil der goden gesneuveld' is. In het boek wordt gezegd dat het Patroklos' eigen schuld is.
b- Een aantal handelingen zijn hetzelfde, zoals dat zij wil dat Achilles stopt met Patroklos omarmen (hoewel de reden hierachter anders wordt uitgelegd) en dat zij een wapenrusting gaat halen voor hem.

Achilles beëindigt zijn wrok 19.40 - 75 vertaling
Achilles riep iedereen bijelkaar en ook echt iedereen kwam, omdat zij Achilles weer wilde zien. Ook de gewonde Tydeus' zoon en Odysseus. Als laatst verscheen Agamemnon, die ook gewond was. Achilles zegt tegen Agamemnon dat het voor hen beiden niets heeft opgeleverd zo te vechten om een vrouw (de slavin Bryseis), en dat als hij zich niet uit wraak had teruggetrokken er minder Grieken gestorven zouden zijn. En dat hij wat gebeurd is achter zich wil laten en door noodzaak gedwongen is zijn toorn te bedaren en zijn wrok te beëindigen. Hij moedigt aan om weer te gaan vechten en de Trojanen ervan langs te geven. Nadat hij gesproken had waren de Grieken blij dat de wrok van Achilles voorbij was.

2. a- 1. dat hij zijn wrok beëindigd  2. dat hij de Grieken aanmoedigt de Trojanen ervan langs te gaan geven
b- r. 19.68
3. r. 19.67: 'hierbij verklaar ik mijn wrok voor geeindigd' r. 19.67: 'ik heb geen behoefte steeds in een twist verwikkeld te blijven' r. 19.66: 'de toorn in ons hart tot bedaren'
4. zich voor Patroklos te moeten wreken op Hektor

Verklaring van Agamemnon 19.76 - 153 vertaling

vragen:
5. slechte vraag, om te benadrukken wat het belang van timeh hier is 

6. als zelfs Zeus verblind kon worden door Ate, hoezeer kon hijzelf (Agamemnon) als gewone man dan wel niet veblind zijn.
7. nee, 19.138 'wil ik daar met een onmetelijk zoengeld vergoeding voor geven' hij neemt verantwoordelijkheid voor zijn daden en is bereid deze goed te maken. 

8.  a- 19.147 'als passend zou zijn' 

b- 19.148 'we moeten nu eerst denken aan de strijd'

Een verdrietig weerzien 19.282 - 300 
Briseis, op de gouden Aphrodite gelijkend, jammerde vervolgens luid, toen zij zag dat Patroklos doorboord wordt door het scherpe brons, nadat zij de armen om hem heen had geslagen, reet zij met haar handen haar borst, haar zachte nek en haar mooie gezicht open.
De vrouw, gelijkend op godinnen, zei huilend;
'O Patroklos, die mij, ellendige, het meest dierbaar is in mijn hart. Ik liet jou levend achter toen ik uit de tent ging, nu tref ik je dood aan terwijl ik weer terugkeer, aanvoerder van krijgsvolk; zo volgt mij altijd de ramp op ramp. De man aan wie mijn vader en machtige moeder mij hadden gegeven zag ik voor de stad doorboord door het scherpe brons, drie broers die een moeder voor mij ter wereld had gebracht, drie dierbare broers die allen de dag van het verderf bereikten.
Maar geenszins liet jij steeds toe (1) dat ik huilde toen de snelle Achilles mijn man doodde en de stad van de god Mynes verwoestte, maar jij steeds beloofde mij tot wettige echtgenote van de goddelijk Achilles te zullen maken en mij te zullen leiden op de schepen naar Phtia, en een bruilofsmaaltijd te zullen geven samen met de Myrmidoniers.
Ik beween hevig dat jij gestorven bent, altijd vriendelijke.'

(1): wat bedoeld wordt is dat Patroklos dus niet toeliet dat zij huilde om de dood van haar man.

vragen:
9. a- 'ghalkohi]
b- [t' - ehd - ide]
10. a- tweede helft, eerste regel
b- ze had zich helemaal opgekraamd
11. a- 1- [tethnehohta]
2- [kighanomai]
3- [aps' anious']
b- parallellisme
12. a- het zijn volle broers; hechte familie
b- enjambement

Achilles ontroostbaar 19.301 - 313 
Zo sprak zij huilend, erbij zuchtten de vrouwen, uiterlijk om Patroklos, maar innerlijk ieder om hun eigen leed. Rondom hem (1) verzamelden de oude mannen van de Grieken zich terwijl zij smeekten tot eten; maar hij weigerde terwijl hij zuchtte;
'Ik smeek, als iemand van mijn eigen (2) vrienden mij tenminste vertrouwt, beveel me niet eerder (3) me te goed te doen aan eten noch drank, aangezien verschrikkelijk leed mij getroffen heeft;
want ik zou wachten tot zonsondergang en ik zal het in ieder geval verdragen.
Nadat hij dit zo zei gingen de andere koningen weg, de 2 zonen van Atreus bleven achter en de schitterende Odysseus en Nestor en de oude Idomeneus en de oude wagenstrijder Phoinix. Terwijl ze dievende die heel verdrietig was (4) probeerden op te vrolijken maar hij liet zich niet opvrolijken in zijn hart voordat de mond van de bloedige oorlog binnen was geweest.

(1): Achilles
(2): letterlijk staat er geliefde, maar bij Homerus kun je dat vaak vertalen als mijn eigen
(3): eerder dan de zon ondergaat, hij wil uit rouw om de dood van Patroklos vasten.
(4): namelijk Achilles

vragen:
13. 1- duratief
2- conatief
3- iteratief
14. Patroklos luisterde niet naar hem
15. conatief; praesens van poging
16. a- personificatie
b- de oorlog is een soort van monster

Rouw om een vriend 19.314 - 337
Nadat hij het zich herinnerde slaakte hij een diepe zucht en zei;
'Ach ik weet nog goed hoe ook jij, ongelukkige, meest geliefde van mijn vrienden, zelf een lekkere maaltijd snel en vlug in de tent plaatste, telkens wanneer de Grieken zich haastten om de droevige strijd bij de paardenmennede Trojanen te brengen. En nu lig jij doorboord, maar mijn hart is niet gesterkt door drank en voedsel, hoewel er binnen in mijn tent voldoende is, uit het verlangen naar jou; want ik zou niet iets anders slechters kunnen ondergaan ook niet als ik zou vernemen dat mijn vader overleden is, die nu misschien in Phtia ronde tranen vergiet door het gemis van zo'n zoon; maar ik vecht in een vreemd land tegen de Trojanen terwille van de afschuwelijke Helena;
of als ik zou vernemen dat hij gestoven was die voor mij wordt in Skyros als geliefde zoon als ten minste de goedgelijkende Neptolemos nog in leven is.
Want vroeger verwachtte mijn hart in mijn borst dat alleen ik zou omkomen ver van het paardentemmende Argos hier in Troje (1), maar dat jij (2) zou terugkeren naar Phtia opdat jij mijn zoon op een groot en snel schip wegbrengt uit Skyros en hem alles zou tonen mijn bezit en slaven en mijn huis met hoge dak.
Want ik denk dat Peleus ofwel allang gestoven is ofwel misschien nog maar net levend, bedroefd is geworden omdat hij altijd een treurig bericht van mij verwacht, wanneer hij verneemt dat ik ben omgekomen.

(1): blijkbaar ging Achilles er al vanaf het begin vanuit dat hij de Trojaanse Oorlog niet zou overleven
(2): met jij wordt Patroklos bedoeld.

vragen:
17. het eten en drinken dat voorgezet werd
18. Patroklos
19. hij rouwt om Patroklos
20. [skurohi eni]
21. B
22. Patroklos
23. a- 'als al niet' .. 'toch'
b- verpletterd
c- r. 337 [aiei]

GR 7 Homerus en de homerische kwestie

Homerus
Al in de oudheid was weinig over Homerus bekend. Men dacht dat hij tussen de 12e en 7e eeuw op de Ionische kust moet hebben geleefd. De levensbeschrijvingen van Homerus uit de oudheid waren ook onbetrouwbaar (veel later en gebaseerd op Ilias en Odyssee).
Sommige mensen denken dat hij nooit bestaan heeft of dat hij de auteur van zowel de Ilias als de Odyssee was.
Tegenwoordig denkt men dat hij in de 8e eeuw geleefd heeft en rondtrok langs vorstenhoven op de Ionische kust, omdat het Ionische dialect een dominante plaats inneemt.

Homerische kwestie
In de 18e eeuw ontstond een een wetenschappelijke controverse; de homerische kwestie. Men ontdekte in de Ilias en Odyssee inconsistenties in compositie en stijl.

1795: De Duitse geleerde Friedrich August Wolf beweert in zijn boek Prolegomena ad Homerum (voorwoord bij Homerus) dat de epen het product waren van eeuwenoude traditie van volkspoezie.
Dit leidde tot een strijd tussen de Analytici (gingen op zoek naar tegenstrijdigheden om theorie van Wolf te ondersteunen)en de Unitariers (wezen op zorgvuldig geplande opbouw van het verhaal, consequente hoge artistieke gehalte en de vele vooruit en terugwijzingen; de epen zijn geschreven door een persoon).

1928: De Amerikaanse geleerde Milman Parry constateerde dat de Ilias en Odysssee voor een groot deel bestonden uit herhalingen (woordgroepen, verzen, passages, vertelpatronen) en dat hier een systeem in zat. Dit zou het gevolg zijn van de vertellerstraditie. Vertellers gebruikte de vaste formules om de voordracht te componeren. (Dit bewees hij aan de hand van onderzoek in Joegoslavie naar vergelijkbaar vertellerstraditie) De Ilias en Odyssee zouden het eindpunt kunnen vormen van een eeuwenlange mondelinge overlevering. Homerus zou een aeidos geweest zijn.
Op deze manier kon de theorie van de Analytici verklaard worden. Door formules en vaste scenes bleven oudere elementen bewaard.
Een andere reden om aan te nemen dat de epen uit de orale traditie stammen is doordat je kan zien dat de dichter meestal per versregel of deel van een versregel denkt.

Waardering in de oudheid
De Grieken waren ervan overtuigd dat de feiten die Homerus vermeldde echt gebeurd waren en dat zijn helden historische figuren waren. Minstens een keer per jaar werd een wedstrijd in het voordragen van Homerus' werk voor voordrachtskunstenaars gehouden waar heel veel inwoners van Athene naar kwamen luisteren.
Homerus was de eerste en belangrijkste schrijver in het onderwijs, aan de hand van zijn werk leerden men schrijven en lezen. Ook moesten de jongens veel uit hun hoofd leren.
Hij werd DE dichter; ho poiehtehs, genoemd en vormde de grondslag van hun beschaving, literatuur en wetenschap.
Zijn werk, door het besef van gemeenschappelijke geschiedenis, Olympische goden en waarden, verbond de Griekse volken.
Ook was Homerus belangrijk in het Romeinse onderwijs, maar is de belangrijkste Romeinse epos 'Aeneis' van Vergilius (1e eeuw VC).

Over de dood van Homerus
eerste versie:
Homerus belandde op het eiland Ios, waar zijn moeder vandaan kwam, en wilde daar zijn gedichten voordragen maar hij werd telkens onderbroken door jongelui die hem belachelijk maakten. Hij trok zich terug op zijn kamer en stierf. Op het eiland staat nu een stenen bouwwerkje met daarop 'graf van Homerus', dit is een toeristische attractie.

tweede versie:
De wijsgeer Herakleitos (eind 6e eeuw) schreef dat wat jongelui een raadseltje bedacht hadden; 'wat we gezien en gevangen hebben, dat hebben wij achtergelaten en wat wij niet gezien en niet gevangen hebben, hebben wij bij ons.' nadat zij luizen van hun hoofd gedood hadden. Homerus, wijzer dan alle mensen, stierf van ergernis omdat hij het niet kon oplossen.

Wie was Homerus en waar leefde hij?
Volgens de traditie was Homerus een blinde zanger die op de Ionische kust woonde. Al in de oudheid noemden 7 steden zich de woonplaats van Homerus (Smyrna, Rhodos, Kolophon, Salamis, Chios, Argos en Athene). Toen keizer Hadrianus op rondreis door Griekenland was vroeg hij het orakel van Delphi waar Homerus geboren was en wie zijn ouders waren. De Pythia antwoordde dat Homerus was geboren op Ithaka en dat zijn ouders Telemachos, zoon van Odysseus, en Epikaste, dochter van Nestor waren. Hij zou dus de rondzwervingen van zijn opa bezongen hebben in de Odyssee.

Maar op grond van taalgebruik worden Smyrna en Chios als waarschijnlijkste geboorteplaatsen aangewezen. Op Chios zou hij les gegeven hebben op een school, een uit rots gehouwen zetel waar hij gezeten zou hebben is hier nog te zien.

Dat Homerus blind zou zien is waarschijnlijk gebaseerd op het personage Demodokos uit de Odyssee (een blinde ziener aan het hof van koning Alkinoos), dit zou een zelfportret geweest zijn. Maar uit het beschrijvingen in de teksten blijkt een heel scherp opmerkingsvermogen voor een blinde.

Een Engelse geleerde had ontdekt dat als je de naam omgekeerd in het Hebreeuws zou lezen, je de naam Salomo zou krijgen. Homerus zou een naam zijn voor koning Salomo die in de 9e in Israel heerste.

GS koude oorlog dc1

 Aangeraden stof:                  12.3, 12.4, 13.1, 13.2, 13.3, 13.4, 13.5

                                                      HC Koude Oorlog

                                                      Aantekeningen

Historische Context Koude Oorlog 1945 1991

Deelcontext 1: Twee ideologische blokken

Waardoor raakte Europa verdeeld in twee ideologische blokken en waardoor groeide de spanning tussen deze blokken?

In 1917 vond de Russische Revolutie plaats waarin Tsaar Nicholas II afgezet werd en de communisten de macht grepen (er kwam een einde aan de lange Tsarentraditie in Rusland). De communistische partij streefde in eerste plaats naar een klasseloze samenleving, maar het uiteindelijke doel was een wereldrevolutie. Onder partijleider Josef Stalin werd de communistische Sovjet-Unie een totalitair regime. Individuele vrijheid werd gezien als gevaar.

Voor de VS en andere Westerse lande vormde individuele vrijheid juist de basis van een goede samenleving. Dit is te zien aan democratie (politiek) en vrijemarkteconomie/kapitalisme (economie). Ondanks de ideologische verschillen vochten de SU en VS samen tegen de asmogendheiden (Nazi-Duitsland, Italie, Japan). Maar de spanningen liepen hoog op en de struikelblokken werden duidelijk tijdens Conferentie van Potsdam 1945.

·         Verschillende mening over hoe de macht in Europa moest worden verdeeld. VS wilde democratie, maar Stalin zag dit niet zitten.

·         Grenzen van het verslagen Duitsland

Het wantrouwen en meningsverschil tussen beide partijen leidde tot verdeling in 2 invloedssferen; volksdemocratische/communistische en democratische/kapitalistische. De staten in de invloedssfeer van Rusland werden vazalstaten/satellietstaten.

Na de WOII lag in Europa in puin. Dit leidde ertoe dat veel mensen het communisme als oplossing voor de armoede gingen zien, er werden veel communistische partijen in West-Europa opgericht. Deze ontwikkelingen werden door de VS president Harry Truman met wantrouwen bekeken. Daarom introduceerde hij in 1947 de Trumandoctrine. Hij beloofde hierin steun aan alle landen die het communisme buiten de deur wilden houden. Omdat Truman geloofde dat een economisch sterk land minder snel zou vallen voor het communisme, werd het Marshallplan ontwikkeld.

1947: Marshallplan

Door de oorlog was de Europese economie verwoest, maar de Amerikaanse economie juist opgebloeid. Truman maakte zich zorgen dat communistische partijen van de armoedige situatie in Europa konden profiteren. De minister van Buitenlandse Zaken George Marshall kondigde daarom een hulpprogramma aan. Dit programma duurde van 1948 tot 1952. Ook gingen West-Europese landen samenwerken, eerst op het gebied van staal en kolen, later op allerlei terreinen. Hierdoor groeide de economie heel sterk. Ook Oost-Europese landen mochten meedoen aan het Marshallplan maar dit werd door Stalin verboden.

Tijdens de Blokkade van Berlijn in Juni 1948 kwam deze Trumandoctrine verder tot uiting. Stalin had West-Berlijn (gebied van de Westerse mogendheden) geblokkeerd (eilandje in SU-gebied) uit ongenoegen over de invoering van de eigen munt in de geallieerde gebieden (tegen de afspraken). Truman zorgde dat de inwoners van West-Berlijn toch bevoorraad bleven (door vliegtuigen) en na 11 maanden hief Stalin de blokkade op. In 1949 werd Berlijn formeel in tweeen gesplitst; West werd DDR en Oost werd BRD. Europa bestond nu uit twee ideologische machtsblokken.

In augustus 1945 had de VS Japan tot overgave gedwongen door de atoombommen op Nagasaki en Hiroshima. Het was een grote schok voor de VS dat Rusland 4 jaar later ook in staat was een atoombom te maken. De wapenwedloop tussen de machtblokken die ontstond, ging gepaard met de vorming van twee militaire bondgenootschappen; de NAVO en het Warschaupact. Uit angst voor een WOIII als gevolg van de spanning tussen Oost en West gingen West-Europese landen samenwerken op economisch gebied, dit vormde de basis voor de latere Europese eenwording.

1945 Atoombom op Hiroshima

Na de capitulatie van Duitsland was Japan niet van plan zich over te geven. Amerika zag op tegen een veroveringsoorlog en koos daarom voor een nieuwe strategie; het gebruik van massavernietigingswapens. Het eerste doel was de stad Hiroshima, maar nog steeds gaf Japan zich niet over. Pas na het bombardement van Nagasaki gaf de Japanse keizer Hirohito zich over.

1950 redevoering van senator McCarthy over communisten in de Verenigde Staten

Op 9 februari hield de republikeinse senator McCarthy een toespraak waarin hij een lijst van zogenaamde communisten binnen de Amerikaanse regering liet zien. Het senaat stelde een commissie op om deze aanklacht te onderzoeken, waaruit bleek dat dit onzin was. Maar in juli 1950 brak de Koreaoorlog uit waardoor mensen heel angstig werden voor communistische spionage van binnenuit. Er werden hoorzittingen voor verdachten georganiseerd, vaak met maar weinig bewijs. Toch verloren vele verdachten hun baan of kregen straf.

Een beroemd proces was tegen Ethel en Julius Rosenberg in 1951. Het echtpaar werd op grond van verdenking van spionage op het gebied van atoomwapens ter dood veroordeeld. Later bleek dat de veroordeling terecht was.

Omslagpunten WO II:

sept 1939                 VK verklaart Duitsland de oorlog

1940                         Battle of Britain (evacuatie Duinkerken)

Juni 1941                 Operatie Barbarossa

Dec 1941                 Pearl Harbor

Zomer 1942             Slag bij El Alamein

1942/1943                Slag om Stalingrad

1943                         geallieerden landden in Italie

juni 1944                  D-day

De koude Oorlog begon al in WO II. Stalin werd bondgenoot van de geallieerden, terwijl sommige Duitsers nog steeds hoopten op een samenwerking met de SU. Vanaf 1943 vechten de geallieerden tegen Duitsland, vanaf juni 1944 vecht SU met hen. De meeste slachtoffers vielen onder de Sovjets.

Stalin was formeel bondgenoot van VK, maar hem werd geen tweefrontenoorlog gegund, waardoor Rusland alle klappen moest opvangen. De geallieerden stuurden wel troepen naar Italie, bij wijze van tweede front, maar deze was niet groot genoeg (door de Alpen). Churchill wilde niet te veel toegeven aan de verlangens/eisen van Stalin, hij wilde hem de weg afsnijden naar Berlijn omdat Stalin zijn invloedssfeer wilde uitbreiden dmv WO II. Stalin had echter het plan van Churchill door en eiste om deze reden een tweede front.

Stalin was bang dat zijn bondgenoten hem helemaal niet te hulp zouden schieten doordat zij telkens een landing uitstelden. Dit kwam echter door het feit dat zij meer tijd nodig hadden. Deze clash eindigde in de D-day; de landing van het tweede front.

Churchill en Stalin vertrouwden elkaar totaal niet, en stonden vaak tegenover elkaar. Hoewel Roosevelt pro-Westen was vormde hij een brug tussen Churchill en Stalin. De oorzaak van dit wantrouwen was het feit dat WOI in eerste instantie begon met een bondgenootschap tussen DU en SU, en dat SU aan het eind van de oorlog capituleerde (als gevolg van revolutie van 1917). Daarbij was de SU communistische wat voor verder wantrouwen zorgden. 

Breuk in Russische economie:

Economie van Rusland tijdens Tsarenrijk: feodaal agrarisch systeem

Economie tijdens Lenin: NEP=communisme met een beetje kapitalisme

Economie tijdens Stalin: planeconomie met 5 jaren-plannen

Continuiteit in Russische politiek: autocratisch, continentaal imperialisme

Januari 1943: Conferentie van Casablanca

Bijeenkomst van Westelijke geallieerden (Churchill, Roosevelt, Giraud en de Gaulle).

Afspraken:

1) landing in Italie (VS legde contact met Siciliaanse bevolking door middel van de Amerikaanse vakbonden, die beheerst werden door de mafia)

2) unconditional surrender; nooit in onderhandeling gaan met Hitler maar door gaan tot hij aan de grond zit.

December 1943: Conferentie van Teheran

Bijeenkomst met als doel Stalin te betrekken bij de plannen van de Westelijk geallieerden, deelnemers waren Churchill, Roosevelt en Stalin.

Stalin had als doel een tweede front te openen in Frankrijk, aangezien Rusland nu alleen tegen Hitler vocht en de Westelijk geallieerden niks voor hun rekening namen. Dit zou komen doordat de VS nog moest voorbereiden op een aanval, maar kan ook heel goed zijn dat Roosevelt het wel voordelig vond dat Rusland de klappen opving.

Februari 1945: Conferentie van Jalta (voor verovering Duitsland)

Hoewel Duitsland nog niet verslagen was, was het doel van deze bijeenkomst een verdeling te maken van de landen na de overwinning op Duitsland. Deelnemers waren Churchill, Roosevelt en Stalin.

Afspraken:

1) oprichting van de VN in plaats van de Volkenbond

2) democratische verkiezingen in heel Europa

3) Duitsland wordt verdeeld in 4 bezettingsgebieden (nog geen verdeling)

4) Polen wordt onafhankelijk maar blijft binnen de invloedssfeer van Rusland, Oost-Polen blijft Russisch.  (Dit als gevolg van het Molotov-Von Ribbentroppact.

- omdat Oost-Polen Russisch wordt krijgt Polen er in het Westen gebieden van Duitsland bij.

Juli/augustus 1945: Conferentie van Potsdam (na capitulatie Duitsland)

Deelnemers waren Churchill/Attler, Truman (ipv Roosevelt), Stalin en de Gaulle.

Afspraak:

1) Duitsland zou tijdelijk verdeeld worden, maar het was de bedoeling dat het na verloop van tijd weer bijelkaar zou komen. Deze verdeling gold ook voor Berlijn, dat midden in Oost-Duitsland lag.

2) Duitsland moest democratisch, gedemilitariseerd en gedenazificeerd worden.

3) Elzas-Lotheringen wordt Frans

4) Polen wordt verdeeld langs de Oder-Neisse-grens, bij Polen komen Zuid-Puisen, Pommeren en Silezie. Duitsers woren verdreven uit deze ex-Duitse gebieden en uit Sudetenland met de gedachte dat de Lebensraum-claimers zo verbannen werden. Nu zou deze verdrijving een etnische zuivering (=oorlogsmisdaad) zijn, omdat deze Duitsers al generaties lang in deze gebieden woonden.

Ijzeren gordijn: Grens tussen kapitalistische en communistische invloedssfeer. Pas in 1961 werden er daadwerkelijk hekken en muren tussen Oost en West Duitsland geplaatst.

Neurenberg: symbolische waarde voor de nazi’s

Munchen: bakermat voor het nazisme

Proces van Neurenberg (denazifisering)

In Neurenberg werd een gezamelijke rechtbank voor de nazi-top opgesteld door de geallieerden. Ineens moest er internationaal recht gesproken worden, terwijl de regels tussen de verschillende landen sterk verschilden. Deze internationale rechtzaken waren echter symbolisch voor rechtvaardigheid. In praktijk bleven veel ex-partijleden in functie omdat deze nodig waren om een functionerende staat te behouden (politie, rechters) en communisten geen kans te geven in het machtsvacuum. Ook moest je in nazi-Duitsland lid zijn van de partij om bepaalde functies te mogen bekleden, velen waren voor de show partijlid.

1949: oprichting NAVO

1955: oprichting Warschaupact

1947: Trumandoctrine

Hierin uitte de Amerikaanse president Truman zijn containmentpolitiek; het communisme mocht zich niet uitbreiden door het onstane machtsvacuum in veel landen als gevolg van WO II. Hij beloofde dat de VS ieder land dat vreesde communistisch te worden, zou helpen. Landen die al communistisch waren, werden genegeerd.

Na de WO II dwong de VS landen die gebruik maakten van het Marshallplan te dekoloniseren (Nederland moest afstand doen van Indonesie; onderhandelingen met nationalist Soekarno om communisme geen kans te geven). Het gevolg van de dekolonisatie van veel derdewereldlanden was dat er een machtsvacuum ontstond in deze landen, waar communistische partijen gebruik van konden maken.

Truman geloofde in de dominotheorie; als een land rood werd, zouden er ook andere omvallen voor het communisme.

Let op: het Marshallplan is geen onderdeel van de containmentpolitiek waarin communistische landen genegeerd werden. De hulp werd ook aan Oost-Europese landen aangeboden maar werden gedwongen te weigeren door Stalin.

1823: Monroedoctrine

Beginsel voor buitenlandse politiek van de VS. Veel kolonies hadden in die tijd met succes hun onafhankelijkheid bevochten, om kolonisatoren te ontmoedigen opnieuw kolonies te stichten, verbood Monroe kolonisatie op het Wesetlijk halfrond op straffe van Amerikaanse interventie. Bestaande kolonies werden gerespecteerd.

Breuk met isolationalisme van de VS. 

Das Witschaftswunder; sterke groei van West-Duitse economie na WO II.

1950: McCarthynisme (onder Eisenhower)

Senator (van Wisconsin) McCarthy begint een ‘heksenjacht’ binnen de politiek op communisten en sympatisanten van het communisme. Dit deed hij uit angst voor de 5^e colonne (1). Hij claimde een ledenlijst te hebben van de communistische partij waar ook mensen opstonden die voor de Amerikaanse regering werkten.

Het was voor McCarthy mogelijk deze maatregelen te nemen door de paragraaf ‘Un-American Activities’, die erg vaak en rekbaar is. De ‘ideologische zuivering’ breidde zich uit naar andere bedrijfstakken, die onderzoekscommissies aanstellen om hun bedrijfstak te zuiveren. Een bekend voorbeeld is de filmindustrie in Hollywood. Dit komt doordat een groot deel van de culturele elite daar van origine linkse Duitsers waren, die gevlucht waren voor de fascisten. De geladen sfeer in deze tijd wordt de ‘red scare’ genoemd.

Het motief van McCarthy was om zijn carriere, die dreigde te eindigen, een nieuwe boost te geven. Hij maakte hiervoor gebruik van de toenmalige angst voor het communisme. Dat hij de zuivering begon was dus niet voor het collectief belang van de Amerikanen maar voor zijn eigen gewin.

(1): Tijdens de Spaanse Burgeroorlog claimde Franco dat er niet 4 maar 5 colonnes (legerdelen) waren. De 5^e colonne zou in Madrid zijn en bestaan uit sympatisanten die zouden opstaan en de vijand zouden grijpen. De ‘5^e colonne’ staat dus voor een heimelijke vijand binnen je eigen gebied (als een soort spion).

Het gevolg van de angst voor een 5^e colonne is dat men mensen die gerelateerd kunnen worden aan de vijand gaat wantrouwen.

(Nederland: moslims, Amerika tijdens WO II: Japans-Amerikanen)

AK gesteentes

Metamorfgesteente; ontstaat onder hoge druk en temperatuur (subductiezones) 

Stollingsgesteente; gestolde magma en lava deze is onder te verdelen in 3 groepen; 

1) diepgesteente in intrusies (te herkennen aan kristallisatie) 

2) uitvloeiingsgesteente (geen kristallisatie) 

3) ganggesteente 

Sedimentgesteente 

....

FA vragen over 'l'enfant de Noé' ONAF

literatuur: vragen over 'l'enfant de Noé'

1) donnez l'explication du titre
Noé collectionne des animaux, 2 par espèce pour sauver l'humanité. Père Pons verzamelt Joodse gebruiken/objecten (?) omdat er anders door de nazi's niks meer van over zal blijven (zoals Noach) blz. 61

2) quand est-ce que l'histoire se joue?
1943

3) qui est le personnage principal
le personnage principal est un orphelin de guerre (WO II)

4) blz. 14, r. 8; 'etoiles filantes' wat wordt hiermee bedoeld?
de jas die zijn vader maakte om de jodenster te bedekken.

Gros Jacques = un traîte juif
Chemlay = le village du père Pons (dichtbij Brussel)
Pharmacienne Marcella = erg lelijke vrouw, geeft valse identiteitsbewijzen en voedselbonnen (Marcella chanteert de burgemeester die diabetes heeft; insuline voor voedselbonnen. De burgemeester is bang want bij meer voedselbonnen zullen ze eerder opvallen bij de nazi's)
un pou = een luis 
timbre de ravitaillement = voedselbon

GR 3 In Troje

ontmoeting met Hekabe 6.237-285

vragen:
1. a- Hekabe denkt dat de Trojanen de oorlog aan het verliezen zijn en dat Hektor terugkomt om Zeus een plengoffer te brengen (te vragen of Zeus hen wil bijstaan)
b- Door goede wijn voor hem te halen waarmee hij Zeus kan vereren en zichzelf volgens haar kan verkwikken
2. a-
Hekabe; Zeus vereren         wijn drinken  ;Hektor
                                      x
              wijn drinken          Zeus vereren
b- r. 269/r. 279
slagveld       plengen
               x
plengen        slagveld

Een vergeefs gebed 6.286 - 312

vragen:
3. a- overeenkomst; vooraanstaande vrouwen, duurste peplos, twaalf runderen
verschil; eis van dood Diomedes, uitdrukkelijke voorwaarde bij het offeren van de runderen
b- aangezien Theano er niet bij was toen Hektor de instructies gaf
c- alwetende verteller
4. Dat de smeekbedes aan Athene niet verhoord zullen worden r. 311

Paris 6.313 - 324
Hektor was op weg gegaan naar het mooie huis van Alexandros (1), dat hij zelf had gebouwd in gezelschap van mannen die toen de beste timmermannen in het grofkluitige Troje (2) waren, die voor hem een vrouwenvertrek en een mannenvertrek en een hof hadden gemaakt dichtbij de huizen van Priamos en van Hektor op de Akropolis.
Hektor, die geliefd bij Zeus was, was daar naar binnen gegaan, in zijn hand een lans van elf el lang; aan de voorkant van de speer schitterde een bronzen punt en rondom liep een goeden ring. Hij vond hem in het vrouwenvertrek terwijl hij zich bezighield met een prachtige wapenrusting, een schild en een pantser, en terwijl hij een gekromde boog uittestte en de Griekse Helena zat samen met haar slavinnen en droeg de dienaressen de schitterende handwerken op.

vragen:
5. a- Alexandros is Paris
b- [oi tot' aristoi ehsav]
6. Hij bevindt zich in het vrouwenvertrek
7. r. 315 [eribohlaki]
r. 318 [dii filos]
r. 319 [Argeieh]
*: bij het citeren van epitheton ornans alleen het bijvoeglijk naamwoord

De plicht roept 6.325 - 341
Nadat hij hem zag schold Hektor hem uit met lelijke woorden;
"Dwaas, het is niet goed dat hij hierom boos bent geworden. De manschappen zijn omgekomen in de strijd om de stad en de steile muur; doorwille van jou is de oorlog en strijd ontbrand rondom deze stad; jij zou ook een ander kunnen verwijten, die je zou zien terwijl hij zich onttrekt aan de huiveringwekkende oorlog. Dus sta op, opdat de stad niet snel door laaiend vuur verbrand wordt.
Van zijn kant antwoordde de op een god gelijkende Alexandros, "Hektor, aangezien jij mij terecht uitgescholden hebt en niet ten onrechte, daarom zal ik jou zeggen; verneem jij dit en hoor mij aan; heus zat ik niet zozeer uit woede noch uit verontwaardiging jegens de Trojanen in dit mannenvertrek maar ik wil mij overgeven aan mijn verdriet.
Maar nu mijn vrouw mij overreed heeft met vriendelijke woorden opdat ik aanzet tot oorlog; het schijnt ook aan mijzelf zo beter te zullen zijn, de overwinning wisselt de mannen af. Maar kom wacht nu, laat ik mijn Ares (1) betreffende uitrusting aantrekken; of ga, ik zal jou volgen, ik geloof dat ik jou zal inhalen.

vragen:
8. a-
b-
9. a- hij zegt gelijk dat Hektor hem terecht uitscheldt
b- verdriet belangrijker, moet overtuigd worden door zijn vrouw
c- r 338 [pareipous malakois]
d- 'of ga'

Helena 6.342 - 358
Zo sprak hij (1), maar Hektor met flikkerende helm sprak niets tegen hem; Helena sprak met vriendelijke woorden tot hem (2); "Zwager van mij, die een huiveringwekkend onheilstichtende hond is, ach een verschrikkelijke windvlaag had op de dag gelijk toen mijn moeder mij baarde, mij moeten wegvoeren naar het gebergte of naar de luid bruisende goven (3), daar waar de golven mij zouden hebben weggerukt voordat deze dingen gebeurd waren. Maar nu hebben de goden zo dit onheil bepaald, had ik hierop de echtgenote moeten zijn van een betere man (4), die weet zou hebben van verontwaardiging en veel verwijten van mannen. De geest aan hem daar (5) is dus niet stevig noch zullen zij dat in de toekomst zijn, daarom geloof ik ook dat hij ervan zal lusten.
Maar vooruit nu; kom naar binnen en ga zitten in een stoel (6), zwager, want de grootste oorlogsinspanning heeft jouw geest in beslag. Terwijl van mij de hond en terwille van de verblinding van Alexandros, op wie Zeus een verschrikkelijk lot heeft gelegd, opdat wij ook voor de mensen die in de toekomst zullen zijn, bezongen worden (7).

(1): Paris
(2): Hektor
(3): collectief enkelvoud vertalen als meervoud
(4): Helena bedoelt een betere man dan Paris
(5): Paris
(6): Blijkbaar stond Hektor al op de drempel om weg te gaan maar houdt Helena hem tegen.
(7): Homerus maakt hier een grapje; verwijst naar zijn eigen epos.

vragen:
10. a- ze voelt zich juist schuldig ('was ik maar weggevoerd'), niet gewetenloos
b- niet zo top, Helena is kritisch ten opzichte van Paris
c- r. 356 [atehs] verblinding
11. metriek

Geen tijd! 6.359 - 368
De grote Hektor met wuivend helmbos antwoordde haar daarna;
"Doe mij niet zitten, Helena, ook al bedoel je het goed; jij zult mij niet overtuigen; want mij hart verlangt inmiddels dat ik de Trojanen bijsta, die mij zeer missen terwijl ik afwezig ben. Maar jij moet hem hier aansporen, laat hij ook zichzelf haasten, opdat hij mij inhaalt zolang ik nog binnen in de stad ben.
Want ik zal ook naar huis gaan opdat ik mijn huisgenoten en geliefde echtgenote en zoon kan zien. Want ik weet niet of ik nog weer bij hen zal terugkeren of dat de goden door de handen van de Grieken reeds zullen doden.

vragen:
12. a- dat ze hem van de oorlog af wil houden
b- met 'de Trojanen missen mij' bedoelt Hektor dat Helena Paris moet aansporen
13. a- r. 364 [su]
b- r. 366 [te kai]
14. a- gebruikt als aanwijzend voornaamwoord
b- geen samentrekking
c- uitgang dativus meervoud
d- [ken] = [an]
e- [de] van richting
f [sfin] = [autois]
g- diectasis

EN writing 1# letter of application

Writing 1#: Letter of Application

Merel 

Zeger Sonderveldstraat 22

1111 CC Amstelveen

The Netherlands

Student's Sports Weekly

Over The Top-Lane 2

2222 AA London

United Kingdom

12 November,2014

Dear Sir/Madam,

I am writing to you to express my interest in the volunteer position for the upcoming sporting event. I believe I am an excellent fit for the job because I am an enthusiastic sports fanatic and a great team player -not only on the field but also in the office-. 

When I organized a fundraising for a new school building together with my classmates, I noticed how much fun it is to work together and that being a good leader is in my nature. People have always described me as a go-getter with a bubbly personality, which can be very useful at a sporting event such as the one you organise. 

Due to my multi-lingual upbringing, I speak 4 four languages; English, Finnish, Chinese and Spanish. Last year I used my language skills to teach at a little Mexican school where I taught young children basic English to use in their life. During my stay in the little town, me and the other teachers planned multiple school trips to get the kids out of the slums and give them a view of how life can be if they proceed their education. This taught me how you can best deal with unexpected problems, such as kidnapped children and aggressive street dogs, and how to calm down scared and angry people. 

I find that my personality and work experience form a great fit for the position of volunteer at the sporting event and I do hope that you agree with me. I look forward to hearing from you at your earliest convenience. 

Kind regards,  yours faithfully, / yours sincerely, 

Merel Surname

GS Koude Oorlog

Conferentie van Casablanca (Marokko) 1943jan:
afspraken: 1) landing in Italie (door middel van contacten tussen de VS en Italiaanse maffia)
                  2) unconditional surrender: Hitler totaal verslaan en niet onderhandelen.
deelnemers:


Conferentie van Teheran (Iran) 1943dec:
deelnemers: Churchill, Roosevelt enStalin


Conferentie van Jalta (Krim) 1945feb:
deelnemers: Churchill, Roosevelt, Stalin
afspraken:
1) vormen van de Verenigde  Naties als verbeterde Volkenbond
2) na de oorlog in heel Europa democratische verkiezingen
3) Duitsland wordt (tijdelijk?) verdeeld in 4 bezettingszones
4) Polen moet onafhankelijk worden, maar wel binnen de invloedssfeer van de Sovjet-Unie. Oost-Polen blijft bij de Sovjet-Unie en daarom krijgt Polen er een westelijk deel van Duitsland bij waardoor het land naar het Westen 'verschuift'.